Tryb rozkazujący nieformalny w liczbie pojedynczej
a) Formy bez końcówki
W trybie rozkazującym nieformalnym rozróżniamy formę liczby pojedynczej i liczby mnogiej. Formę liczby pojedynczej tworzymy z czasownika w 2. osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego. Pomijamy przy tym zaimek osobowy oraz końcówkę osobową -st. W przypadku czasowników, których rdzeń kończy się na -s, -ß, -z lub -x, zanika tylko -t. Tak więc nieformalny tryb rozkazujący w liczbie pojedynczej przeważnie nie ma końcówki.
(Du) mach(st) viel Sport. -> Tryb rozkazujący: Mach viel Sport!
(Du) geh(st) oft spazieren. -> Tryb rozkazujący: Geh oft spazieren!
(Du) putz(t) regelmäßig die Zähne. -> Tryb rozkazujący: Putz regelmäßig die Zähne!
(Du) iss(t) mehr Obst. -> Tryb rozkazujący: Iss mehr Obst!
Czasowniki, w których następuje zmiana samogłoski z a na ä, w trybie rozkazującym nie mają przegłosu.
(Du) fähr(st) mit dem Fahrrad zur Arbeit. -> Tryb rozkazujący: Fahr mit dem Fahrrad zur Arbeit!
(Du) schläf(st) genug. -> Tryb rozkazujący: Schlaf genug!
b) Formy z końcówką -e
Wiele form trybu rozkazującego możemy również tworzyć za pomocą końcówki -e. Często jednak jest to tylko różnica stylistyczna:
Mach jeden Tag Sport!
lub:
Mache jeden Tag Sport!
Pierwszy wariant występuje częściej w języku mówionym. Wariant drugi możemy spotkać przede wszystkim w języku pisanym. Niektóre formy kończące się na -e brzmią staroświecko czy pouczająco.
Jeśli czasownik w 2. osobie liczby pojedynczej ma końcówkę -est, w trybie rozkazującym pozostaje -e.
(Du) arbeite(st) nicht zu viel. -> Tryb rozkazujący: Arbeite nicht zu viel!
(Du) öffne(st) das Fenster. -> Tryb rozkazujący: Öffne das Fenster!
Przy zmianie samogłoski z e na i (np. essen -> Iss!) nie dodajemy końcówki -e.
Tryb rozkazujący nieformalny w liczbie mnogiej
Jeśli tryb rozkazujący dotyczy kilku osób, stosujemy formę liczby mnogiej. Tworzy się ją z czasownika w 2. osobie liczby mnogiej czasu teraźniejszego. Pomijamy przy tym zaimek osobowy, lecz końcówkę osobową zostawiamy.
(Ihr) macht viel Sport. -> Tryb rozkazujący: Macht viel Sport!
(Ihr) esst mehr Obst. -> Tryb rozkazujący: Esst mehr Obst!
(Ihr) fahrt mit dem Fahrrad zur Arbeit. -> Tryb rozkazujący: Fahrt mit dem Fahrrad zur Arbeit!
(Ihr) arbeitet nicht zu viel. -> Tryb rozkazujący: Arbeitet nicht zu viel.
Przegląd: Tryb rozkazujący
Regularne formy trybu rozkazującego wyglądają następująco:
| Nieformalnie (liczba pojedyncza) | Trink(e) viel Wasser! |
| Nieformalnie (liczba mnoga) | Trinkt viel Wasser! |
| Formalnie | Trinken Sie viel Wasser! |
Nieregularne formy czasownika sein:
| Nieformalnie (liczba pojedyncza) | Sei fair! |
| Nieformalnie (liczba mnoga) | Seid fair! |
| Formalnie | Seien Sie fair! |
|
Pojęcia gramatyczne w języku niemieckim: der Imperativ: Tryb rozkazujący to szczególna forma czasownika. Stosujemy go, by wyrazić prośbę, wezwanie lub rozkaz. |