دستور زبان

واژه‌‌سازی: واژه‌های مرکب

واژه‌های مرکب یا کلمات ترکیبی

در زبان آلمانی می‌توانی با ترکیب یک، دو یا چند اسم واژه‌ای جدید بسازی که معنی دیگری می‌دهد. در آلمانی واژه‌های مرکب بیشماری وجود دارد که جزیی ثابت از گنیجنه واژگان زبان آلمانی هستند.

یک واژه‌ مرکب از واژه‌ای پایه تشکیل می‌شود که همواره عنصرِ پایانیِ ترکیب است. پیش از آن یک یا چند اسم دیگر قرار می‌گیرند که واژه پایه را تشریح می‌کنند. حرف تعریف واژه‌ ترکیبی همان حرف تعریفی است که واژه‌ی پایه دارد.

در زیر می‌توانی شماری از واژه‌هایی ترکیبی را مرور کنی که از واژه‌ی پایه Schrank (قفسه، گنجه، کمد) و واژه‌های گوناگون دیگر ساخته شده‌اند.

der Spiegel + der Schrank:
der Spiegelschrank
(یک کمد لباس با در‌های آینه‌ای)

die Küche + der Schrank:
der Küchenschrank*
(گنجه‌ای که در آشپزخانه قرار دارد)

das Schlafzimmer + der Schrank:
der Schlafzimmerschrank
(یک کمد لباس که در اتاق خواب قرار دارد)

die Bücher + der Schrank:
der Bücherschrank
(قفسه‌ای که در آن کتاب نگهداری می‌شود)

 

* در صورتی که واژه‌ای از دو یا چند اسم تشکیل شده باشد، گاهی میان واژه پایه و دیگر واژه‌ها که نقش توصیفی دارند، آوایی اضافه می‌شود. برای مثال پس از e (مثلا Küche) غالبا حرف n- اضافه می‌شود. در بسیاری از موارد دیگر از s- استفاده می‌شود و گاهی هم از es- یا ens- یا er-. البته از آنجایی که معمولا خودت واژه‌های مرکب را نمی‌سازی، بلکه آن‌ها را مانند دیگر واژه‌ها یاد می‌گیری، نیازی نیست که قواعدی در این ارتباط به ذهن بسپاری.

 

واژه‌ توصیفی که با واژه‌ی پایه ترکیب می‌شود، اغلب اسم است، البته می‌توانند از مقوله فعل یا صفت نیز باشد، برای نمونه:

schlafen + das Zimmer:
das Schlafzimmer

tanken + die Stelle:
die Tankstelle

hoch + das Haus:
das Hochhaus

 

اصطلاحات دستوری به آلمانی:

das Kompositum: واژه‌ مرکب کلمه‌ای ترکیبی است که غالبا اسم است، اما می‌تواند فعل یا صفت هم باشد. اجزای تشکیل‌دهنده‌ی واژه‌ای مرکب نیز می‌توانند از مقوله‌های گواگون (برای مثال اسم، فعل، صفت) باشند. واژه‌ی پایه تعیین می‌کند که واژه‌ی مرکب از چه مقوله‌ای است.