دستور زبان

واژه‌سازی: واژه مرکب

واژه‌های مرکب یا کلمات ترکیبی

در زبان آلمانی می‌توانی با ترکیب یک، دو یا چند اسم واژه‌ای جدید بسازی که معنی دیگری می‌دهد. در آلمانی واژه‌های مرکب بیشماری وجود دارد که جزیی ثابت از گنیجنه واژگان زبان آلمانی هستند.

یک واژه‌ مرکب از واژه‌ای پایه تشکیل می‌شود که همواره عنصرِ پایانیِ ترکیب است. پیش از آن یک یا چند اسم دیگر قرار می‌گیرند که واژه پایه را تشریح می‌کنند. حرف تعریف واژه‌ی ترکیبی همان حرف تعریفی است که واژه‌ی پایه دارد.

در زیر می‌توانی شماری از واژه‌هایی ترکیبی را مرور کنی که از واژه‌ی پایه Schrank (قفسه، گنجه، کمد) و واژه‌های گوناگون دیگر ساخته شده‌اند:

der Spiegel + der Schrank: 
der Spiegelschrank

(یک کمد لباس با درهای آینه‌ای)

die Küche + der Schrank
der Küchenschrank*

(گنجه‌ای که در آشپزخانه قرار دارد)

das Schlafzimmer + der Schrank
der Schlafzimmerschrank

(یک کمد لباس که در اتاق خواب قرار دارد)

die Bücher + der Schrank
der Bücherschrank

(گنجه‌ای که در آن کتاب نگهداری می‌شود)

در صورتی که واژه‌ای از دو یا چند اسم تشکیل شده باشد، گاهی میان واژه پایه و دیگر واژه‌ها که نقش توصیفی دارند، آوایی اضافه می‌شود. برای مثال پس از e- (برای نمونه Küche) غالبا حرف n- اضافه می‌شود. در بسیاری از موارد دیگر از s- استفاده می‌شود و گاهی هم es, -ens-  یا er-. البته از آنجایی که معمولا خودت واژه‌های مرکب را نمی‌سازی، بلکه آن‌ها را مانند دیگر واژه‌ها یاد می‌گیری، نیازی نیست که قواعدی در این ارتباط به ذهن بسپاری. 

واژه توصیفی که با واژه‌ پایه ترکیب می‌شود، اغلب اسم است، البته می‌توانند از مقوله فعل یا صفت نیز باشد، برای نمونه:

schlafen + das Zimmer
das Schlafzimmer

mini + die Bar
die Minibar

billig + der Wein
der Billigwein

اصطلاحات دستوری به آلمانی:

das Kompositum: واژه‌ مرکب کلمه‌ای ترکیبی است که غالبا اسم است، اما می‌تواند فعل یا صفت هم باشد. اجزای تشکیل‌دهنده‌ واژه‌ای مرکب نیز می‌توانند از مقوله‌های گواگون (برای مثال اسم، فعل، صفت) باشند. واژه‌ی پایه تعیین می‌کند که واژه‌ مرکب از چه مقوله‌ای است.