Dilbilgisi

Ayrılabilir fiiller

Almancada basit fiillere ön ek getirmek ve böylece başka bir anlama sahip yeni bir fiil oluşturmak mümkündür.

Präfix + Verb = neues Verb

um + ziehen = umziehen

aus + räumen = ausräumen

Bu yeni fiillerin çoğu ayrılabilir fiillerdir. Yani geniş/şimdiki zamanda basit bir ifade cümlesi için şu tanım yerinde olacaktır: Basit fiilin ön ek almamış ilk hâli çekimlenir ve cümlede ikinci konumdadır. Ön ek ise cümlenin sonunda yerini alır. 

um|ziehen:
Meine Tante zieht am Samstag um.

Bir modal fiil ile birlikte kullanıldığında, ayrılabilir fiil cümlenin sonunda mastar halindedir. Bu durumda ön ek ayrılmaz.

aus|räumen:
Ich muss meine Wohnung heute komplett ausräumen.

Perfekt geçmiş zamanda ayrılabilir fiillerden bir partisip II yapısı elde edilir. Ön ek ve fiil kökü arasına -ge- eki gelir. (Partisip II dediğimiz bu yapı, kullanım yerine göre bazen Türkçedeki sıfat fiillere karşılık gelse de; ‘Zamanlar’ konusundaki görevi itibariyle Türkçede bir karşılığı olmadığından, Türkçede de dil bilgisi terimi olarak kullanılan ‘partisip’ kelimesini tercih etmek doğru olacaktır.)

vorbei|kommen:
Du bist schon lange nicht mehr auf einen Kaffee vorbeigekommen.

Bir fiilin ayrılabilir olup olmadığını genellikle sahip olduğu ön ekten anlayabilirsiniz.

  • ab-, an-, auf-, aus-, ein-, mit-, nach-, weg-, zu- gibi ön eklere sahip fiiller her zaman ayrılabilir.
  • Buna karşılık be-, ent-, er-, ver-, zer- gibi ön eklere sahip fiiller ayrılabilir değildir.
  • durch-, über-, um-, unter- gibi ön eklere sahip fiiller ise hem ayrılabilir hem de ayrılamaz olabilir.

Ayrılabilir fiilleri telaffuzlarından da tanıyabilirsiniz. Ayrılabilir fiillerde ön ek her zaman vurguludur.

einziehen: ayrılabilir
unterschreiben: ayrılabilir değil

Almanca dil bilgisi terimleri:

das trennbare Verb: Ayrılabilir fiiller, cümle içinde ayrılabilen ve daha sonra cümlenin sonuna yerleştirilebilen bir ön eke sahiptir.